Tuyệt phẩm Xuân Ca của Phạm Duy được nhạc sĩ nhắc đến trong hồi ký của mình:
“Cũng trong dòng nhạc tâm linh, tôi soạn bài XUÂN CA, lần này không phải là hành khúc hay âu ca mà là dân ca phát triển. Trong bài này, tôi muốn nói mùa Xuân của tôi đã có ngay trong đêm tân hôn của cha mẹ tôi. Xuân như mặt trời nổ trong lòng mẹ, rồi từ đó tôi ra đời, góp chung câu gào thiết tha cho mùa xuân vĩnh cửu. Nếu tôi chết đi, xin cho tôi được tái sinh nhiều lần để tôi tiếp tục đi mãi trong mùa Xuân. Bài XUÂN CA được soạn theo ngũ cung Việt Nam”:
Xuân trong tôi đã khơi trong một đêm vui
Một đêm, một đêm gối chăn phòng the đón cha mẹ về.
Xuân âm u lắt leo trong nguồn suối mơ
Bừng reo rồi theo nắng lên từ cha chói chan lòng mẹ
Xuân Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi
Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi
Xuân tôi ra góp chung câu gào thiết tha
Là xinh, là tươi có Xuân thưở xưa ước mơ hiền hoà
Xuân xanh lơ, hắt hiu trong trời nắng mưa
Vườn Xuân là Xuân có hoa ngày mai hát Xuân thật dài
Xuân Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi
Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi
Xuân tôi sang bến yêu tôi tìm gió trăng
Tình Xuân là Xuân có khi mừng vơi có khi sầu đầy
Xuân yêu đương muốn căng lên nhựa sống ngon
Tìm em gặp em đón Xuân nghìn năm bão Xuân ngập lòng
Xuân Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi
Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi
Xuân lên cao chóp Xuân buông nhịp xuống sâu
Hồn Xuân hồn thiêng ngút lên từ lâu cõi Xuân còn dài
Xuân trong ta đã muôn ngàn lần đã qua
Mặc cho, mặc bao những cơn buồn thương những cơn giận hờn
Xuân Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi
Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi
Xuân tôi ơi sức Xuân tôi còn khát khao
Dù nay, dù mai cũng như mọi ai chết trong địa cầu
Xuân muôn năm có ta Xuân còn hỡi Xuân
Thì xin, thì Xuân hãy cho tình nhân sống thêm vài lần.
Xuân Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi
Xuân ơi, Xuân ới, Xuân ơi
Bài hát Xuân Ca có 5 đoạn điệp khúc được lặp lại, với giai điệu vui tươi, yêu đời. Bài hát có lời nhạc mà thoáng nghe qua, có thể người ta không hiểu hết được ý nghĩa. Nhạc sĩ Phạm Duy là người có 70 năm sự nghiệp âm nhạc với nhiều thăng trầm, tuy nhiên dù trải qua nhiều biến cố nhưng có lẽ chưa bao giờ ông hết yêu đời, chưa bao giờ ông ngừng tận hưởng những món quà mà cuộc sống mang lại. Những niềm yêu đời đó được ông thể hiện một cách rõ rệt qua Xuân Ca, khi ông nói rằng mùa xuân đã đến bên đời ngay từ khoảnh khắc đêm tân hôn của cha mẹ cho đến tận khi “chết trong địa cầu”.
Xuân trong tôi đã khơi trong một đêm vui
Một đêm, một đêm gối chăn phòng the đón cha mẹ về
Xuân âm u, lắt leo trong nguồn suối mơ
Bừng reo rồi theo nắng lên từ cha chói chan lòng mẹ.
Xuân ơi Xuân! Xuân ới Xuân ơi!
Nói về nội dung đoạn đầu tiên này của bài hát, xin trích nguyên văn lời nhà văn Phạm Xuân Đài:
“Thường bài hát nào cũng thế, thoạt tiên người ta rung cảm vì âm hưởng của lời lẽ ngân lên hơn là chính ý nghĩa của lời lẽ đó, nhất là loại ý nghĩa thâm trầm. Nhưng sau khi nói chuyện với cô bạn, tôi bỗng “ngộ” toàn bộ nội dung mấy câu trên, và có cảm giác như mình ý thức được tình trạng của mình từ khi mới chỉ là một tế bào, một con tinh trùng giữa cõi âm u của “nguồn suối mơ” trong cha tôi, để vào đêm gối chăn phòng the đầu tiên ấy, theo cơn “nắng lên từ cha” mà được phóng vào làm chói chan lòng mẹ. Đó mới là nguồn cội của cái gọi là xuân của một đời người. Ca tụng mùa xuân thì phải bắt đầu từ tình trạng ấy, chỗ thâm sâu, chỗ uyên nguyên của tất cả những biểu hiện về sau mà người ta vẫn ca tụng mùa xuân” (Tạp chí “Văn”, số đặc biệt về Phạm Duy, tháng 6&7/2002, trang 120).
Xuân tôi ra, góp chung câu gào thiết tha
Là xinh, là tươi có Xuân thuở xưa ước mơ hiền hoà.
Xuân xanh lơ, hắt hiu trong trời nắng mưa
Vườn Xuân là Xuân có hoa ngày mai hát Xuân thật dài.
Xuân ơi Xuân! Xuân ới Xuân ơi!
Xuân tôi sinh ra là “góp chung câu gào thiết tha” Có yêu đời lắm, tạ ơn đời lắm, tác giả mới đưa vào đây được “câu gào thiết tha” rất đắc không dễ ai cũng sử dụng được. Góp chung với nhân loại tiếng gào tha thiết từ khi tôi làm người, cảm nhận cuộc đời này là mùa Xuân vĩnh cữu. Xuân xinh tươi có ở khắp nơi từ ngày xưa đến hiện tại và ngày mai… Xuân khứ lai bất tận mãi tận mãi cho muôn loài
Xuân tôi sang bến yêu tôi tìm gió trăng
Tình Xuân là Xuân có khi mừng vơi, có khi sầu đầy
Xuân yêu đương, muốn căng lên nhựa sống ngon
Tìm em, gặp em đón Xuân nghìn năm bão Xuân ngập lòng.
Xuân tôi sang tìm gió trăng nơi bến bờ yêu thương của cuộc đời, mùa Xuân dài của thế gian có khi vui có khi buồn, đó là lẽ thường của thế nhân. Xuân không phải chờ mùa Xuân đến mới có, mà Xuân trường miên mãi trong nếu lòng người giũ bỏ hết muộn phiền âu lo.
Tìm em khi Xuân yêu đương “căng lên nhựa sống ngon”. Tình yêu là trái chín trong vườn Xuân đầy. Gặp em để đón “Xuân nghìn năm bão Xuân ngập lòng”. Không có nhạc sĩ nào đưa “bão Xuân” vào âm nhạc như Phạm Duy, tưởng như là nghịch lý nhưng đã nói lên được tình yêu Xuân sôi nổi dâng ngập trong lòng.
Xuân lên cao, chót Xuân buông nhìn xuống sâu
Hồn Xuân, hồn thiêng ngút lên từ lâu cõi Xuân còn dài
Xuân trong ta đã muôn ngàn lần đã qua
Mặc cho, mặc bao những cơn buồn thương những cơn giận hờn.
Xuân ơi Xuân! Xuân ới Xuân ơi!
Xuân lên cao chót vót nhìn buông xuống tận hố thẳm vực sâu. Hồn Xuân là hồn thiêng ngút lên từ cõi Xuân miên viễn. Xuân từ xưa xa đã muôn ngàn lần qua đây và mãi ở lại trong ta. Mặc cho những giận hờn buồn thương đời thường, hãy lắng nghe mùa Xuân vuốt ve vỗ về những vết thương trần ai, hãy tận hưởng mùa Xuân vĩnh cửu để đời vơi đi bớt ưu phiền.
Xuân tôi ơi! Sức Xuân tôi còn khát khao
Dù nay, dù mai cũng như mọi ai chết trong địa cầu
Xuân muôn năm, có ta Xuân còn hơi Xuân
Thì xin, thì Xuân hãy cho tình nhân sống thêm vài lần.
Xuân ơi Xuân! Xuân ới Xuân ơi!
Click để nghe bài hát
Xuân tôi ơi, còn mùa Xuân là còn khát vọng sống yêu thương. Dù ngày mai ai cũng không còn tồn tại trên trái đất này thì mùa Xuân vẫn cứ mãi là Xuân muôn năm. “Có ta Xuân còn hơi Xuân” ở nơi nào có chúng ta thì có mùa Xuân.
“Hãy cho tình nhân sống thêm vài lần” – Ước nguyện để tái sinh làm lại tình nhân để yêu thêm mùa Xuân, đó cũng là nỗi khát khao sống để được “gào thiết tha” lên vài lần Xuân ơi Xuân! Xuân ới Xuân ơi!
Nghe Xuân Ca của Phạm Duy là nghe tình yêu mùa Xuân phơi phới ngút lên trong niềm hạnh phúc chào đón Xuân mới. Ngoài những giai điệu vui tươi yêu đời, điều lắng lại là ý nghĩa thâm trầm từ những ca từ gợi lên sức sống dâng tràn và tình yêu đời mãnh liệt.
Bài: Trương Đình Tuấn
