Nhạc sĩ Vinh Sử, tác giả của những ca khúc nhạc vàng nổi tiếng, đã từ trần vào lúc 3h sáng ngày 10/9/2022 tại bệnh viện nhân dân Gia Định, hưởng thọ 78 tuổi.
Vinh Sử là một trong những nhạc sĩ tiêu biểu của nhạc vàng miền Nam trước 1975, đặc biệt là ở thể loại nhạc bình dân dành cho đại chúng. Ngoài sáng tác với bút danh Vinh Sử, cũng là tên thật, ông còn lấy nhiều bút danh khác nhau là Bồng Nga Nữ, Chế Huyền Trân, Cô Phượng, Diễm Nhi, Đức Vượng, Hàn Ni, Linh Ngân,… với những ca khúc tiêu biểu: Chuyện Tình Sao Ly, Chuyện Tình Liêu Trai, Nhẫn Cỏ Cho Em, Gái Nhà Nghèo, Bạc Màu Áo Trận, Đêm Lang Thang, Đêm Hỏa Châu, Gõ Cửa Trái Tim, Hai Bàn Tay Trắng, Không Giờ Rồi, Nét Buồn Thời Chiến, Năm 17 Tuổi, Vòng Nhẫn Cưới, Chuyến Xe Lam Chiều…
Nhạc sĩ Vinh Sử là một người có tài trong lĩnh vực sáng tác, những bài hát của ông thường đánh trúng thị hiếu của đa số công chúng nghe nhạc bình dân nên nhạc của ông bán rất chạy. Không rõ là từ lúc nào, ông được người ta đặt cho biệt danh là “ông vua nhạc sến”.
Vinh Sử gắn bó một cách trọn vẹn với dòng nhạc đại chúng. Nhiều người đánh giá rằng nhạc của ông được hầu hết giới bình dân đón nhận vì gần gũi với cuộc sống của họ. Nội dung trong nhạc của Vinh Sử thường nói về những thân phận không may mắn, những mối tình trắc trở do không “môn đăng hộ đối” giữa một chàng trai nghèo và một cô gái giàu sang. Công chúng thích nghe nhạc của Vinh Sử vì họ thấy ở đó hình ảnh và tâm sự của chính mình.
Nhạc sĩ Vinh Sử sinh ngày 9/6/1944, tên thật là Bùi Vinh Sử. Cha mẹ của ông từ Hà Tây đi làm phu đồn điền cao su cho Pháp, lưu lạc vào miền Đông Nam Bộ trong thập niên 1940. Sau đó gia đình ông chuyển vào Sài Gòn, sinh sống bằng nghề làm lò bún trong một xóm lao động nghèo ở quận 4. Gần 10 tuổi ông mới được đi học, cũng là người duy nhất trong số 4 anh chị em trong gia đình được đi học.
Cuộc đời của nhạc sĩ Vinh Sử trải qua nhiều thăng trầm và gập ghềnh, lúc thì ở đỉnh cao cả về danh vọng lẫn tiền bạc, lúc thì lâm vào tình trạng khốn cùng.
Thuở nhỏ, gia đình ông thuộc dạng lao động nghèo khó. Năm 15 tuổi, Vinh Sử bỏ học và bắt đầu sáng tác nhạc. Khi đó, ông đã phải chịu không ít ánh nhìn hoài nghi từ chính gia đình và những người quen chung quanh. Có sẵn năng khiếu âm nhạc nên ông vừa học nhạc, vừa mua sách hướng dẫn để tự học cách sáng tác, viết ra những bài ca chia ly và mất mát của tình yêu đôi lứa.
Tuy nhiên, trong những năm đầu khó khăn thì sáng tác được bài hát đã không phải là chuyện dễ, nhưng để bán được nhạc thì càng khó khăn hơn, vì không có nhiều ca sĩ chịu hát bài của một nhạc sĩ trẻ vô danh. Vận may đến với Vinh Sử khi ca khúc Yêu Người Chung Vách được Chế Linh thu âm, từ đó sự nghiệp sáng tác nhạc của Vinh Sử bắt đầu đi lên.
Từ đầu thập niên 1970, âm nhạc đã mang đến cho nhạc sĩ Vinh Sử tất cả, từ danh tiếng đến tiền bạc. Thời hoàng kim trước năm 1975 với tiền tác quyền từ các ca khúc đủ để Vinh Sử tậu xe hơi, nhà lầu, và ông là 1 trong những nhạc sĩ hiếm hoi ngày xưa có thể sống được dư dả nhờ việc bán nhạc. Tuy nhiên đó không phải là thu nhập duy nhất của Vinh Sử. Ông còn mở lớp dạy nhạc, đào tạo ca sĩ và là bầu sô, mua nhạc của nhạc sĩ khác để kinh doanh. Một đóng góp quan trọng khác của ông đối với làng nhạc Miền Nam là chọn nhạc và tổ chức sản xuất các băng nhạc Kim Đằng mà cho đến nay vẫn còn nhiều người tìm nghe lại sau gần nửa thế kỷ.
Click để nghe băng nhạc Kim Đằng 1 do nhạc sĩ Vinh Sử thực hiện, có nhiều bài của ông sáng tác
Băng Kim Đằng đầu tiên phát hành vào tháng 8 năm 1973, và chỉ trong hơn 1 năm đã phát hành được 5 cuốn, cuốn nào cũng ăn khách và bán rất chạy. Nếu không có sự kiện tháng 4 năm 1975, thì số lượng băng nhạc Kim Đằng chắc chắn sẽ không dừng lại ở con số 5.
Click để nghe băng Kim Đằng 2
Những bài hát được chọn vào trong băng nhạc này đa số là của nhạc sĩ Vinh Sử cùng 1 số thân hữu khác chuyên sáng tác dòng nhạc bình dân đại chúng như nhạc sĩ Mộng Long, Giao Tiên, Ngọc Sơn… và nhiều nhạc sĩ tên tuổi khác nữa là Minh Kỳ, Hoài Linh, Trịnh Lâm Ngân… với nhiều bài hát thường được gọi là “thời trang nhạc tuyển”. Đó đều là những bài hát gần gũi với cuộc sống của giới lao động bình dân, nội dung nói về những thân phận không may mắn, những mối tình trắc trở hoặc là tình đơn phương, nói lên tâm trạng của chàng trai vì nghèo mà không dám tỏ tình, đành lặng lẽ yêu một mình, rồi âm thầm chuốc lấy khổ đau. Hầu hết những bản nhạc yêu đương dang dở hoặc than thân trách phận ấy lại đi sâu vào lòng người.
Click để nghe băng Kim Đằng 3
Có được thu nhập cao nhờ sáng tác và sản xuất băng nhạc, Vinh Sử bắt đầu vung tiền vào những cuộc vui. Mỗi tối ông thường đến những khu ăn chơi của giới thượng lưu để mua vui. Mỗi lần như vậy, ông sẵn sàng chi ra hàng chục cây vàng không chút đắn đo. Cũng vì phung phí như vậy nên những người vợ bên cạnh ông lần lượt ra đi vì không chịu được cách sống đó.
Từ tháng 4 năm 1975, cuộc sống phong lưu đó của Vinh Sử khép lại, sau đó cũng phải chịu những khó khăn giống như nhiều nghệ sĩ khác ở lại Sài Gòn.
Cho đến cuối thập niên 1980, đầu thập niên 1990, khi nhà nước bắt đầu nới lỏng lĩnh vực âm nhạc, nhiều ca khúc nhạc tình cảm, quê hương được phép biểu diễn trở lại, nhiều hãng băng đĩa bắt đầu làm ăn phát đạt, và nhạc sĩ Vinh Sử được mời làm biên tập nhạc cho các hãng nhạc ở trong nước như Saigon Audio, VAFACO, Rạng Đông… từ đó cuộc sống của ông đỡ vất vả và bắt đầu phất lên trở lại. Tuy nhiên đây cũng là thời kỳ mà nhạc sĩ Vinh Sử bị tai tiếng trong việc mạo nhận là tác giả của nhiều bài hát của nhạc sĩ khác, đặc biệt là các nhạc sĩ đã ra hải ngoại là Anh Bằng, Lam Phương…
Thập niên 1990, tuy làm ra nhiều tiền nhưng nhạc sĩ Vinh Sử cũng không giữ lại được vì thói quen tiêu xài phung phí đã có từ thời trẻ. Thời gian sau đó ông lại bị rơi vào đói nghèo, đau ốm bệnh tật triền miên.
Năm 2006, nhạc sĩ Vinh Sử bị nhiều bệnh, đi lại khó khăn, không thể tự chăm sóc mình nên tìm đến vợ cũ là bà Ngọc Lệ để nhờ chăm sóc. Họ đã kết hôn năm 1976, được 2 năm thì chia tay sau khi có 1 người con chung. Năm 2006, họ tái hợp sau 40 năm, khi bà Lệ thấy chồng cũ khó khăn nên quay lại chăm sóc. Mỗi ngày bà phải đi đi về về từ nhà mình đến nhà Vinh Sử, cách nhau 16km.
Năm 2012, nhạc sĩ Vinh Sử phát hiện bị ung thư đại tràng. Năm 2014, căn bệnh đã chuyển sang giai đoạn di căn. Trái với những thời hoàng kim, lúc đó ông sống khó khăn và đơn độc trong căn nhà chỉ 15m2 tại một con hẻm nhỏ ở Sài Gòn. Tiền chữa trị bệnh của ông phải nhờ đến sự giúp đỡ của nhiều ca sĩ.
Vài năm sau đó, số phận lại xoay vần một lần nữa với cuộc đời nhạc sĩ Vinh Sử, khi trào lưu bolero trở lại. Từ những năm gần đây, có nhiều ca sĩ đặt hàng ông sáng tác mới, đồng thời tiền nhận được từ trung tâm tác quyền âm nhạc cũng khá cao, đủ cho ông sống nhàn hạ ở tuổi xế chiều.
Đến năm 2020, khi nhạc sĩ Vinh Sử quá yếu, bà Lệ cũng không còn đủ khỏe để đi lại hàng ngày, nhạc sĩ mới chịu dọn về sống cùng vợ để bà tiện chăm sóc.
Khi bệnh trở nặng, ngày 22/7/2022, nhạc sĩ Vinh Sử nhập viện để cấp cứu, với triệu chứng của ung thư giai đoạn cuối và xuất huyết dạ dày, đường tiêu hoá và viêm phổi. Ông nằm điều trị ở Khoa gây mê hồi sức trong tình trạng nửa tỉnh nửa mê, mỗi ngày phải truyền máu, thức ăn và đeo máy trợ thở để duy trì sự sống. Các bác sĩ tiên liệu nhạc sĩ khó qua khỏi do cơ thể suy kiệt sau nhiều năm mắc bạo bệnh.
Bà Lệ cho biết đã từ lâu, nhạc sĩ Vinh Sử đã tự chuẩn bị cho sự ra đi của mình bằng việc xây dựng trước nơi yên nghỉ ở nghĩa trang nghệ sĩ Bình Dương.
Đến 3h sáng ngày 10/9/2022, nhạc sĩ Vinh Sử từ trần, hưởng thọ 78 tuổi.
Đông Kha
